“Een grote groep leerlingen bij mij in de klas bleek na corona moeilijk zijn draai te vinden.”, vertelt Ruud de Lijzer, docent lichamelijk opvoeding bij scholengemeenschap Loket Zwijndrechtse Waard. “De signalen waren dusdanig groot dat ik handvaten en kennis wilde opdoen, zodat ik beter kan handelen en de leerlingen sneller op de juiste plek komen. Ik wilde ook duidelijker krijgen wat mijn rol is en wanneer ik doorverwijs naar het ondersteuningsteam en de huisarts.” In november volgden Ruud de Lijzer en zijn collega Wendy Punter de cursus Mental Health First Aid – Youth, een EBHO-training gericht op mentale gezondheid van de jeugd. Zij deden dit samen met collega’s van hun eigen school en andere scholengemeenschappen uit de stad.
Aanspreekpunt
Naast docent zijn Ruud en Wendy ook coach voor een deel van de klas. Ruud vervolgt: “Als coach begeleid je leerlingen in de onderbouw tot ze naar de bovenbouw gaan. Je rol is daardoor heel breed, je bent ook het aanspreekpunt voor ouders en leerlingen.”
Wendy: “Je bent ook vertrouwenspersoon en vanuit die rol bespreek je met leerlingen waar ze tegenaan lopen. Naast biologie geef ik ook leefstijl. In die lessen komt van alles ter sprake. Leerlingen komen dan ook vaak met een verhaal over privéomstandigheden bij mij.”
Meer mentale klachten na corona
Ruud en Wendy zagen het afgelopen jaar meer mentale klachten in de klas: “Voor corona had ik misschien twee of drie kinderen per klas die opvielen.”, zegt Ruud. “Nu is die groep dusdanig groter, namelijk een derde van de klas*. Je ziet een andere groepsdynamica dan voorheen en meer onderliggende problemen.”
Ruud: “Angsten en depressie, alles is aanwezig in de klas. Ook trauma’s werden behandeld in de cursus MHFA en ik dacht nog ‘wat kan ik er mee?’. In de week na de cursus bleek dat ik met drie trauma’s bij jongeren in de klas te maken had. Je bent echt alerter op signalen.”
Wendy beaamt dat: “Wat je ziet is herkenbaarder geworden en kun je beter duiden. Bijvoorbeeld, een kind slaapt slecht en ligt als gevolg daarvan te slapen in de les. Of je ziet gedrag waarvan je in eerste instantie denkt ‘dit is gewoon puberaal gedrag’. Maar nu zie je het verschil tussen puberaal gedrag en dat iemand niet lekker in zijn vel zit. Je gaat nu bij twijfel toch even het gesprek aan. Ook als kinderen iets stiller zijn, kun je de vraag of er iets aan de hand is sneller beantwoorden.”
Eerste hulp bij mentale problemen
Wendy: “De cursus MHFA is algemeen ingestoken en er waren bij onze training veel mensen uit het onderwijs aanwezig. Het is een fijne cursus, maar vraagt wel een tijdsinvestering. Wat ik prettig vind is dat je theorie leert en meer inzicht krijgt wat er achter het gedrag van een jongere zit. Ook krijg je informatie hoe je met elkaar in gesprek kunt en wissel je ervaringen uit. De stapsgewijze aanpak maakt het makkelijker om erger te voorkomen. De cursus heeft mij ook inzicht gegeven wat er gebeurt tijdens een psychose. Dat heeft veel indruk op me gemaakt. Tijdens een rollenspel heb ik kunnen ervaren hoe een gesprek verloopt als iemand heel erg afgeleid wordt door een waan.”
Signaleren en herkennen
Ruud: “Tijdens de training hebben we het veel over signaleringen gehad en dingen die er aan de hand zouden kunnen zijn. Hoe meer je het er over hebt, hoe eerder je het gaat herkennen. Dat is nuttig voor veel leraren.”
Wendy: “Ik weet niet of iedere docent een training MHFA nodig heeft, maar zeker voor mensen die normaalgesproken snel conclusies trekken zou het goed zijn.”
Ruud: “Wat ik waardevol vond is dat we met een groep docenten uit de gemeente met hetzelfde doel bezig waren. Elke school heeft nu hetzelfde meegekregen en ervaringen uitgewisseld. Ook ben ik trots op de resultaten die ik heb bereikt. Ik heb het geleerde om kunnen zetten en weet beter hoe ik me als docent kan opstellen bij het vermoeden van psychische problemen. Ik ervaar nu bijvoorbeeld minder een drempel om tegen een moeder of vader te zeggen ‘Heeft je kind al met de huisarts gesproken?’”
Zie het kind achter de leerling
Wendy: “Tegen andere docenten wil ik zeggen: ‘Zie het kind achter de leerling.’ Kinderen laten negatief gedrag vaak niet zomaar zien, meestal is er meer aan de hand. Het kind wil gezien worden en eist de aandacht op een negatieve manier op. Het is belangrijk dat je kinderen kan benaderen zonder oordelen. De stap om vanuit jezelf het gesprek aan te gaan, kun je altijd zetten. Dat heb ik geleerd in de training MHFA. Ik heb nu ook een methode, een volgorde, om de nodige stappen te zetten.”
Wendy Punter is docent biologie en leefstijl
Ruud de Lijzer is docent lichamelijke opvoeding
Ze zijn beide werkzaam bij Scholengemeenschap Loket Zwijndrechtse Waard
*Dit komt overeen met landelijke cijfers. Volgens het RIVM heeft 1/3 van de jongeren mentale klachten, RIVM, maart 2023.
