“Veel leerlingen worstelen in de huidige maatschappij met mentale problemen. Ze melden zich dan bijvoorbeeld vaker ziek, of ze zijn somber of angstig.”, zegt Anouk Sijbenga, ontwikkelingspsycholoog. Pasgeleden trainde ze samen met haar collega Wil Vrencken een groep enthousiaste docenten van verschillende scholengemeenschappen uit Zwijndrecht in het bieden van hulp aan jongeren bij mentale klachten. Deze training Mental Health First Aid – Youth (MHFA-Y) geven zij vanuit Indigo Preventie in de regio Rotterdam Rijnmond. “Ik denk dat je als docent echt kunt helpen voorkomen dat leerlingen uitvallen met mentale klachten als je er op tijd bij bent. En dat geldt ook voor anderen die veel contact hebben met jongeren zoals hun ouders, maar ook jongerenwerkers en sportinstructeurs.”
Intrinsieke motivatie
Vaak komt een jongere met mentale klachten terecht bij de zorgcoördinator van de school. Anouk denkt dat ook anderen op school een belangrijke rol kunnen spelen bij preventie en signalering: “De docenten en met name de mentor zien de leerlingen het meest en herkennen signalen vaak als eerste.” In november trainde ze een groep docenten in deze vaardigheden: “De docenten waren via de GGD Zuid Holland Zuid bij ons terecht gekomen. Ze waren heel gemotiveerd om mee te doen en stelden concrete vragen. Dat was heel tof. Ze vroegen bijvoorbeeld: Kan ik dit ook toepassen bij het oudergesprek vanavond? Of Ik heb deze leerling al eerder gesproken, daarna lange tijd niet meer. Kan ik dit gebruiken om opnieuw het gesprek aan te gaan? De sfeer was heel open.”
Signaleren
De cursus Mental Health First Aid Youth is speciaal ontwikkeld om signalen van psychische problemen bij jongeren te herkennen en hierover het gesprek aan te gaan: “Cursisten leren signaleren dat een leerling niet lekker in zijn vel zit, ze leren hoe je dat herkent en vooral hoe je het gesprek kunt aangaan door middel van nieuwe gespreksvaardigheden en een stappenplan. Ook leren ze over de meest voorkomende psychische kwetsbaarheden bij jongeren. Een eerste episode van een psychische aandoening komt vaak al voor het 25e jaar voor, daarom is het belangrijk om dit te leren en signaleren en vroegtijdig te herkennen. In een klas zijn er altijd leerlingen waar je zorgen over hebt. Door de nieuwe kennis, vaardigheden en met het actieplan BLIZZ wordt de barrière om het gesprek aan te gaan met deze leerlingen kleiner.”
EHBO bij mentale problemen
“Als kinderen jong zijn volgen sommige ouders kinder-EHBO, gericht op lichamelijke ongelukken en ook op scholen en verenigingen worden EHBO-cursussen gevolgd. Maar aandacht voor het mentale stuk ontbreekt.” Terwijl psychische klachten bij ongeveer een derde van de jongeren voorkomen. Anouk vervolgt: “Het is een hele mooie stap als veel meer leerkrachten kennis hebben over mentale gezondheid. Want ze denken misschien ‘het is maar een fase, het hoort bij de puberteit’. Maar jongeren ervaren hun leven tegenwoordig veel vaker dan vroeger als stressvol. Er zijn veel prikkels en ze staan continu aan. Ook ligt er maatschappelijk nog een taboe op mentale problemen en zeker op suïcide. Ik zou het mooi vinden als docenten in opleiding tijdens hun stage al een MHFA-cursus krijgen. Dan kunnen ze het geleerde direct toepassen in de praktijk.”
Onrustige leerlingen
Docenten hebben het heel erg druk, er ligt al veel op hun bord. Anouk: “Je wordt geen hulpverlener, dat is ook niet jouw taak. Maar het belangrijkst is om van mens tot mens in gesprek te gaan en dat je bij crisis snel en op de juiste manier in actie komt. Dat je leert signaleren en handelen. Ik denk dat het belangrijk is om te beseffen dat de druk in de klas nog groter wordt als je niets met signalen van jongeren doet. Want dan heb je leerlingen die onrustig in de klas zitten, waardoor je nog harder aan het werk moet. Ik zie MHFA, net als kinder-EHBO, als een investering. Niet alleen voor je leerlingen, maar ook voor je eigen kinderen en voor jongeren in je omgeving.”
Anouk Sijbenga is Programmaleider Jeugd en Ontwikkelingspsycholoog bij Indigo Preventie in de regio Rotterdam Rijnmond. Ze geeft trainingen MHFA Standaard (volwassenen) en Jeugd.
